OVER STRESS EN BURN-OUT

Vroeger bestond dit gevaar uit levensbedreigende dieren of situaties, vandaag gaat het meer over deadlines, files, ergernissen op het werk of thuis, zorgen rond de kinderen, de vele impulsen van sociale media, het combineren van werk-gezin-vrienden-ontspanning, perfectionisme, to do lijsten, en zo kunnen we nog even doorgaan. We zien dus een verschuiving van stress van fysieke aard naar stress van mentaal-emotionele aard. Dit zien we ook vertaald in een verschuiving in de aard van ziektebeelden.

Algemeen vechten we als we ‘het kunnen halen’, vluchten we zolang we ‘nog op tijd weg kunnen komen’ en bevriezen we als we niet meer kunnen vechten of vluchten. Al deze stressreacties zijn automatisch gedrag. Ze zijn impuls-gestuurd, het gebeurt vanzelf.

Bronnen van stress

Stress is een heel ruim begrip, de oorzaken van stress zijn dat ook. Bijna alles kan stress teweeg brengen. Zo heb je stressbronnen die met het leven in het algemeen te maken hebben, zoals een verhuis, kinderen, een overlijden, de zorg voor ouders. Hiernaast heb je ook stressbronnen die werkgerelateerd zijn, zoals jobonzekerheid, een slechte sfeer, het optrekken van de pensioenleeftijd, taakonduidelijkheid, deadlines, combinatie werk-gezin.
Externe stressbronnen zijn stressbronnen zoals wonen en werken in een lawaaierige omgeving. De meest bepalende factoren zijn echter de stressbronnen gerelateerd aan het individu, aan je persoonlijkheid. Het is namelijk je persoonlijkheid die bepaalt hoe je met alle stressbronnen in de verschillende domeinen omgaat en dus ook de impact hiervan bepaalt.
​ Stressbronnen zijn dus ook gerelateerd aan het individu. Voorbeelden hiervan zijn prestatiegericht zijn, dominant zijn, perfectionistisch zijn, steeds vriendelijk zijn, door iedereen geliefd willen worden, steeds anderen willen helpen en hierdoor aan zelfzorg inboeten, hooggevoelig zijn, geen nee kunnen zeggen, nood hebben aan bevestiging van anderen, altijd sterk willen zijn, ….
​ Verder kunnen we stressbronnen opdelen in fysieke, emotionele, mentale en spirituele stress. We hebben ook bewuste en onderbewuste stress.

Draagkracht versus draaglast​

Gezonde of ongezonde stress​

Stress kent een verloop. Dit wordt weergegeven in onderstaande toerenteller. Hierop wordt het rendement aangegeven ten opzichte van de belasting. Bij gezonde stress ervaar je plezier of uitdaging in wat je doet. Het is de spanning die je voelt net vóór het sluiten van een deal, een examen, het spreken voor publiek, het neerzetten van een fysieke prestatie… Deze stress geeft je energie, stimuleert je om dingen gedaan te krijgen en uit je comfortzone te komen.

Chronische stresssituaties kunnen leiden tot overspanning, depressie of burn-out. Al deze ‘ziektes’ hebben eigenlijk een rem-functie: moest het lichaam blijven doorgaan, zou dit bijvoorbeeld kunnen leiden tot een hartstilstand. Last hebben van stressklachten staat synoniem voor het langdurig negeren van de alarmsignalen van het lichaam. Burn-out is als het ware de eindfase van een langdurige stresssituatie. Het is meer dan een energie-probleem. Het is een toestand van psychische, emotionele en fysieke uitputting. De term burn-out betekent opgebrand. Je gaat zo lang door tot je letterlijk opgebrand, volledig uitgeput bent.